رهاسازی پتاسیم از مقادیر متفاوت فلدسپار در مقایسه با میکا های دی و تری اکتاهدرال در محیط ریشه جو و امکان تغییرات کانی شناسی رسی آن ها

با توجه به اهمیت فلدسپارهای پتاسیم به عنوان عمده ترین منابع پتاسیم در خاک ها و نیز ذخایر بالای این کانی در خاک های کشورمان تحقیق حاضر با اهداف بررسی تأثیر نوع و مقدار فلدسپارپتاسیم بر رهاسازی پتاسیم و جذب این عنصر توسط گیاه و مقایسه آن با میکاهای دوجایی و سه جایی، مطالعه شدت تغییر و تحولات این کانی ها در مقادیر متفاوت کانی تحت تأثیر ریزوسفر گیاه جو و مقایسه سینتیک رهاسازی پتاسیم از کانی های مورد مطالعه تحت تأثیر عصاره گیرهای متفاوت آلی و معدنی به روش عصاره گیری متوالی انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش، شامل چهار نوع کانی (فلدسپار پتاسیم یزد و شرکت وارد آمریکا، موسکویت و فلوگوپیت همدان)، در مقادیر متفاوت معادل با 0، 2/0، 4/0، 8/0 و 4/1 درصد k2o و دو سطح محلول غذایی (کامل و بدون پتاسیم) بود. در بخش آزمایشات سینتیکی فاکتورهای آزمایش شامل چهار نوع کانی مذکور، سه نوع عصاره گیر شامل اسید های آلی (اگزالیک، سیتریک) و عصاره گیر معدنی کلریدکلسیم در غلظت 01/0 مولار و 6 زمان عصاره گیری شامل 1، 2، 4، 8، 24 و 48 ساعت بودند. در شرایط تغذیه با محلول غذایی فاقد پتاسیم غلظت پتاسیم گیاه در گلدان های تیمار شده با فلوگوپیت در همه مقادیر در محدوده کفایت قرار گرفت. این در حالیست که افزایش مقدار کانی های فلدسپار و موسکویت با وجود افزایش در غلظت پتاسیم گیاهان نتوانستند غلظت این عنصر را به حد کفایت برسانند. در شرایط تغذیه ای بدون پتاسیم افزایش مقدار کانی های فلدسپار یزد و شرکت وارد آمریکا تأثیر کمی بر میزان جذب کل پتاسیم نشان داد. این در حالیست که در کانی موسکویت افزایش مقدار کانی تأثیر به سزایی در میزان جذب کل پتاسیم داشت و در بستر حاوی فلوگوپیت این روند در ابتدا افزایش و سپس یکنواخت شد. چنین به نظر می رسد که برای تأمین نیاز پتاسیمی گیاه در محیط های کشت حاوی موسکویت به عنوان یک کانی مقاوم به هوادیدگی، با افزایش مقدار کانی تا حدی بتوان رهاسازی کمتر پتاسیم از این کانی دوجایی را جبران کرد. ورمی کولیتی شدن کانی فلوگوپیت در چهار مقدار متفاوت و هر دو شرایط تغذیه ای مشاهده شد. شدت تغییرات کانی شناسی در شرایط تغذیه ای بدون پتاسیم بیشتر بود اما در شرایط تغذیه با محلول غذایی کامل نیز به علت وجود شرایط محیط ریزوسفری و جذب گیاه، رهاسازی پتاسیم و به دنبال آن تغییرات کانی شناسی رخ داد. علاوه بر ورمی کولیت، کانی های اسمکتیت و کلریت نیز در این بستر تشکیل شدند. این در حالیست که هیچ تغییر کانی شناسی در کانی موسکویت رخ نداد. بررسی تغییرات کانی شناسی در فلدسپارهای پتاسیم نشان داد که این کانی در طی 120 روز دوره کشت به ایلیت هوادیده شده است. نتایج مطالعات سینتیکی نشان داد که عصاره گیرهای آلی 3-5/2 برابر بیشتر از کلریدکلسیم پتاسیم غیرتبادلی را آزاد می نمایند. برازش مدل های سینتیکی نشان داد که معادلات توانی، پارابولیکی و مرتبه اول قادر به توصیف رهاسازی پتاسیم بودند ولی معادله ایلوویچ نتوانست رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی را توجیه کند. در این بین معادله توانی بهترین معادله برای برازش داده ها تشخیص داده شد. بر اساس تطبیق مدل های توانی، پخشیدگی پارابولیکی و مرتبه اول چنین استنباط گردید که فرآیند آزاد شدن پتاسیم از کانی های مذکور توسط پخشیدگی یون ها کنترل می شود.